In de vorige twee berichten over communiceren op de werkplek (1 & 2) ging het over allerlei factoren die je ervan weerhouden om tijdens een gesprek echte ‘verbinding’ te voelen met je gesprekspartner. Als je merkt dat een gesprek niet lekker loopt, dat je niet echt met die ander in verbinding staat, dan is dat meestal een gevolg van de manier waarop jij met je gesprekspartner – en vice versa – communiceert. Meestal gaat het dan om interpretaties die jullie over en weer geven aan het gedrag van de de ander. Over wat je ziet of hoort van de ander vorm je je eigen ideeën en daar reageer je dan weer op.
‘Oordelen’
Als je ‘oordelen’ communiceert in plaats observaties, verklein je de kans dat je krijgt waar je behoefte aan hebt en vergroot je de kans op een conflict. Oordelen zijn bijvoorbeeld: jij luistert niet, je bent er niet bij met je hoofd, je bent lui, jij bent oppervlakkig, je bent niet gemotiveerd etc. Achter die oordelen zitten gevoelens als boosheid, machteloosheid, angst, verdriet en pijn.
Stel je bent op je werk en je ziet dat je collega er de kantjes van af loopt. Jij bent heel hard aan het werk en je ziet dat het allemaal niet opschiet. Je wilt dat je collega jou gaat meehelpen. Dus je zegt tegen hem: “Zeg, kün jij je handjes ook eens laten wapperen. Er ligt hier nog een hele stapel werk.” Hiermee heb je nu een oordeel neergelegd, namelijk dat hij niets doet. En daarmee is de communicatie vrijwel onmiddellijk geblokkeerd. Je collega zal naar alle waarschijnlijkheid in de verdediging schieten. “Ik ben de hele ochtend al bezig, hoor”. Einde communicatie… Hooguit nog een paar vervelende non-verbale signalen (gezichtsuitdrukking of handgebaren).
Je hebt een oordeel gegeven, je hebt daarover je gedachten uitgesproken en je eist van hem dat hij ook iets doet. Het is nu maar de vraag of die eis ook echt ingewilligd zal worden.
Hoe zou je het dan aan kunnen pakken op een niet-oordelende manier? In het voorbeeld hierboven zou het dan als volgt kunnen gaan. Je gaat eerst te raden bij je zelf wat je voelt bij het feit dat die collega niets uitvoert en wat jouw behoeften zijn. Vervolgens ga je kijken en waarnemen wat er kan spelen bij je collega. Je kunt dan bijvoorbeeld zeggen: “Als ik bedenk dat er nog zoveel gedaan moet worden, voel ik me moedeloos. Ik heb behoefte aan ondersteuning en ik zou het fijn vinden als het werk gedeeld wordt. Hoe is het voor jou om samen met mij het werk af te maken?” Dit is een eerlijke mededeling en een vraag. Je levert nu in ieder geval geen kritiek.
Geweldloze communicatie
Een communicatiemodel dat deze manier van communiceren helemaal heeft uitgewerkt, is dat van de Geweldloze communicatie (Rosenberg, 1998).
Geweldloze Communicatie begint met het luisteren naar je eigen gevoelens en deze vervolgens onder woorden te brengen. Vanuit het kennen van jezelf kun je beginnen de ander te verstaan, beginnen wezenlijk met de ander te communiceren. Ook al slingert iemand je een rotopmerking naar je hoofd, één die je werkelijk in je hart treft, dan nog kun je blijven waarnemen en voelen wat daarachter ligt, namelijk het gevoel en de behoefte van de ander. Het is geen aanval op jou als persoon, maar een onhandige manier van de ander om jou iets duidelijk te maken. Als je jezelf dus kunt losmaken van het verwijt, en dus ook niet in de verdediging gaat, dan kan geweldloze communicatie ontstaan. In plaats van je te verdedigen tegen de rotopmerking, kun je proberen te begrijpen en voelen wat de ander jou probeert te vertellen.
Wil je meer weten over Marshall B. Rosenbergs methode van Geweldloze communicatie? Lees dan zijn boek of zoek verder op het internet. Hieronder vind je een paar links.
- Wikipedia (Nederlands)
- Wikipedia (Engels)
- Center for Nonviolent Communication
Training
Er zijn veel bureaus die zich bezig houden met het geven van trainingen in Geweldloze communicatie. In die trainingen wordt de methode van Rosenberg stap voor stap aangeleerd.Tijdens mijn eigen trainingen en coachingsactiviteiten maak ik wel gebruik van de kennis en technieken van Geweldloze communicatie maar ik integreer deze in een groter geheel. Er zijn immers nog veel meer interessante, goed werkzame psychologische modellen voor effectieve communicatie. Op de site van ATOR vind je meer informatie over training en coaching die ik zelf verzorg (vaak in co-creatie met andere professionals).
Foto credit: Carl Hudson – Unsplash
