‘Verkoop het probleem en niet de oplossing!’ Dat klinkt waarschijnlijk heel vreemd uit de mond van iemand die het oplossingsgericht werken voorstaat. Waarom dan toch dit artikel?
Ik kwam hierop na het lezen van een artikel van collega-psycholoog Mary Staa. Zij stelt dat er binnen organisaties te veel tijd en energie gestoken wordt in het verkopen van de oplossing voor een probleem binnen de organisatie, terwijl medewerkers vaak in eerste instantie niet eens weten dat er een probleem is. Laat staan dat zij erbij betrokken worden. Ik herken dat wel: als er een probleem wordt geconstateerd, dan gaan de betrokken managers met elkaar in gesprek. Veelal achter gesloten deuren, om te voorkomen dat er onrust ontstaat op de werkvloer. Maar zodra er een oplossing is geformuleerd, komt de communicatiestroom op gang.
Weerstand tegen de opgelegde verandering
Doordat de medewerkers nauwelijks de kans hebben gehad om het probleem zelf te ervaren, en de oplossing van bovenaf wordt opgedrongen, is de weg open voor weerstand. Vooral wanneer de verandering niet in het belang van de medewerkers wordt gezien. Mogelijk denken ze er slechter op te worden, bijvoorbeeld wanneer het gaat om plezier in werk, status, vooruitzichten en toekomstmogelijkheden. Weerstand tegen de verandering kan ook ingegeven worden door angst om niet aan de nieuwe eisen te kunnen voldoen. Men kan zich zorgen maken over het eigen vermogen om nog nieuwe dingen te leren. Of de weerstand ontstaat omdat ze zich niet serieus genomen voelen. Alles wat zij tot dan toe hebben gedaan, is immer absoluut fout! Zo fout zelfs, dat de verandering per direct doorgevoerd moet worden. Hieruit spreekt weinig waardering voor de inzet van de medewerkers en dat kan leiden tot gevoelens van verontwaardiging of zelfs onrechtvaardigheid.
Hoe dan wel?
- Spreek altijd met respect over het verleden. Geef blijk van waardering voor het werk zoals het tot nu toe verricht is.
- Laat de medewerkers zelf ervaren dat de oude werkwijze misschien in het verleden adequaat was, maar dat hij nu – door veranderende omstandigheden – niet meer voldoet.
- Verkoop het probleem! Pas wanneer voor iedereen duidelijk is wat het probleem inhoudt, kan er gezamenlijk gesproken worden over een oplossing.
- Betrek de medewerkers bij het formuleren van de oplossing. Zij kennen de werkpraktijk immers het best.
- Lukt het niet om de medewerkers bij het formuleren van de oplossing te betrekken, besteed dan voldoende aandacht aan de communicatie ervan. Zorg ervoor dat de informatie goed afgestemd is op de medewerkers (denk vanuit hun perspectief). Laat de argumenten aansluiten bij hun gevoelswereld en zorg ervoor dat de oplossing goed doordacht en logisch overkomt.
- Geef voldoende tijd.
