Bij coaching kunnen verschillende middelen en technieken worden ingezet om het traject vorm te geven. Een van die technieken is een aangepaste vorm van Rationeel-Emotieve Therapie (RET).
Het zijn niet de gebeurtenissen waarvan de mensen geheel van streek raken, het is de manier waarop ze tegen die gebeurtenissen aankijken (Epictetus, 50-130 na Chr.)
En dit is nu juist waar Rationeel-Emotieve Therapie – meestal afgekort tot RET – zich op baseert. RET gaat ervan uit dat er een sterk verband bestaat tussen de gedachten en de emoties. Psychische klachten ontstaan volgens deze theorie niet door de situatie of gebeurtenis zelf, maar komen voort uit de manier waarop deze wordt geïnterpreteerd. Grondlegger van RET, de Amerikaanse psycholoog Albert Ellis (1913-2007), ging ervan uit dat ieder mens een systeem heeft van overtuigingen. Hij noemde dat het ‘belief system’. Dat systeem is verantwoordelijk voor onze emoties en ons gedrag. Uitgangspunt van RET is dat de irrationele overtuigingen verantwoordelijk zijn voor negatieve emoties en ongewenst gedrag. Wanneer we de manier waarop we naar gebeurtenissen aankijken veranderen, zullen onze gevoelens meeveranderen.
RET toetst de ideeën, de overtuigingen aan de feitelijke realiteit. Hieruit blijkt al vaak dat niet alle negatieve overtuigingen ongegrond zijn. RET richt zich alleen op de gedachten die wel irrationeel zijn (zie bijvoorbeeld The Twelve Irrational Beliefs of REBT).
Bij RET worden gedachten, ideeën, interpretaties en overtuigingen getoetst aan de feitelijke realiteit. Natuurlijk zijn die niet allemaal ongegrond. RET richt zich dan ook alleen op de gedachten die wel irrationeel zijn. Vaak gaat het daarbij om gedachten die een dwingend karakter hebben (met het werkwoord ‘moeten’). Zo kan een cliënt de overtuiging hebben dat al zijn doelen behaald moeten worden. Door continu veel te hoge eisen aan jezelf te stellen, waaraan onmogelijk kan worden voldaan, kun je je op een bepaald moment waardeloos gaan voelen, of snel gekwetst en boos ten opzichte van andere mensen. Door RET worden het irrationele karakter van de overtuigingen bewust gemaakt, waarna ze procesmatig vervangen kunnen worden door meer rationele – gezondere – gedachten.
RET in de praktijk
Bij aanvang van RET worden de irrationele overtuigingen en hun emotionele gevolgen in kaart gebracht. Dit gebeurt aan de hand van het 4G-schema.
- Gebeurtenis – Welke gebeurtenis ging vooraf aan het emotionele probleem?
- Gedachte – Welke gedachten volgden op de gebeurtenis? Is de gebeurtenis juist geïnterpreteerd? Welke irrationele denkbeelden zijn ontstaan?
- Gevoel – Welke gevoelens zijn er ten aanzien van de gebeurtenis en gedachten?
- Gedrag – Tot welk gedrag leiden deze gedachten en gevoelens?
De irrationele aspecten worden vervolgens ter discussie gesteld. Vaak heeft dit tot gevolg dat de cliënt zijn of haar eisen bijstelt of zich minder laat leiden door prestatiedrang. De cliënt leert aldus de irrationele gedachten te vervangen door alternatieve, realistische gedachten.
Vervolgens leert de cliënt de irrationele gedachten te vervangen door alternatieve, realistische gedachten, en hoe hij of zij deze in de praktijk kan toepassen. Daarbij krijgt de cliënt ook huiswerkopdrachten om de nieuwe gedachten te oefenen. Hierdoor leert de cliënt ook gevoelsmatig achter de nieuwe denkbeelden te staan. Wanneer de cliënt zich de nieuwe denkbeeld eigen heeft gemaakt, is terugval minder snel mogelijk.
Aandachtspunten bij RET
RET is zo’n 60 jaar geleden ontstaan als een van de stromingen in de cognitieve gedragstheorieën. Binnen die cognitieve theorieën werd het accent gelegd op het opsporen van onjuiste of niet-helpende interpretaties en evaluaties van de cliënt en deze vervangen door helpende denkbeelden. Het denken kreeg hierbij een centrale plek; het gevoel werd daarbij onderbelicht. Albert Ellis corrigeerde deze focus op denken in de jaren 90, door ‘gedrag’ in het model te verankeren.
RET in de hedendaagse coachingspraktijk
In de hedendaagse coachingspraktijk wordt RET niet alleen ingezet om cognities te veranderen, maar ook om cliënten in beweging te krijgen, te brengen naar gerichte verandering. Daarbij wordt ook gekeken naar wat wel goed gaat bij de cliënt en hoe hij of zij daarop kan verder bouwen.
De klassieke aanpak van RET is daarvoor te statisch en behoeft enige aanpassing. Ideeën hiervoor zijn bijvoorbeeld te vinden in het boek van Bender en Zandbergen (2010).
Literatuur
- Bender, Roderik en Alice Zandbergen, RET in actie. Groepsoefeningen voor trainers en begeleiders, Thema, Zaltbommel, 2010.
- Ellis, Albert en Catharine MacLaren Rational Emotive Behavior Therapy: A Therapist’s Guide (2nd Edition), Impact Publishers, 2005.
- IJzermans, Theo en Roderik Bender, Hoe maak ik van een olifant weer een mug? RET voor gevorderden, Thema, Zaltbommel, 2010.
- Jacobs, Gidia, Rationeel Emotieve Therapie. Een praktische gids voor hulpverleners, Bohn Stafleu Van Loghum, Houten, 1998.
- Bender, Roderik en Aveline Dijkman, RET-handboek voor ouders. Anders denken en je ontspannen voelen, Thema, Zaltbommel, 2005
