De manager zei de medewerker heeft een fout gemaakt.
Dit zinnetje gebruik ik standaard in trainingen schriftelijke vaardigheden. Ik wil ermee laten zien hoe belangrijk het is om de leestekens op de juiste plek te zetten. Zonder leestekens is niet duidelijk wie van mening is dat de ander een fout heeft gemaakt. Er zijn nu twee mogelijkheden, namelijk:
De manager zei: “De medewerker heeft een fout gemaakt.”
“De manager”, zei de medewerker, “heeft een fout gemaakt”.
Interpunctie in communicatie
Interpunctie in taal bestaat uit punten, komma’s, puntkomma’s etc. Die leestekens ordenen de woorden waardoor de betekenis van de zinnen duidelijk wordt. Het juiste gebruik van leestekens is dus heel belangrijk als je schrijft. Maar ook als je spreekt maak je gebruik van interpunctie: de zinsintonatie. Met je stem geef je dan als het ware betekenis aan de woorden die je gebruikt.
Schrijven en spreken… allebei vormen van communicatie. Watzlawick (2001) gebruikte ‘interpunctie’ ook voor communicatie, maar hij bedoelde er net weer iets anders mee, namelijk de oorzaak-en-gevolgrelatie van menselijke interactie. Een voorbeeld:
Twee medewerkers hebben al een tijdje onenigheid met elkaar. De ene medewerker is vaak passief en trekt zich terug. Zijn collega is regelmatig kritisch hierover en spreekt hem daarop aan, waarop de medewerker zich weer terugtrekt, en de collega … enz. En als je ze zou vragen wat er nu precies aan de hand is, wat zeggen ze dan? Medewerker 1: “Geen wonder dat ik kritiek op je heb, kijk maar, je doet ook niks en je trekt je steeds terug”. Medewerker 2: “Dat moet jij nodig zeggen. Jij hebt altijd kritiek op mij. Daar heb ik echt geen zin meer in. Ik ga er liever niet meer op in.”
Vooral bij een conflict is het vaak niet meer duidelijk hoe het ontstaan is. Wie is begonnen en wie reageerde waarop. Je weet dus niet meer waar je de komma en waar je de punt zet. Eigenlijk het verhaal van de kip en het ei.
Maar is het altijd belangrijk om te weten hoe iets begonnen is? Het is maar net hoe je het bekijkt. Om een probleem op te lossen, hoef je niet te weten hoe het begonnen is. Het is zelfs de vraag of je wel kunt uitvinden hoe iets begonnen is. Want wat de een oorzaak noemt, noemt de ander misschien wel een gevolg. Beiden interpreteren eigen gedrag als een reactie op dat van de ander.
Volgens Watzlawick kun je beter kijken naar het ‘hoe’. Hoe verloopt de communicatie tussen de twee collega’s. Beschrijven dus, niet verklaren.
Bron
Watzlawick, P., Beavin, J., & Jackson, D.(2001). De pragmatische aspecten van menselijke communicatie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Foto credit: Desiree Fawn – Unsplash
